Đã bước vào cái tuổi 80, nhưng ông Đỗ Văn Quý (ở tổ 10, phường Phú Xá, T.P Thái Nguyên) vẫn còn minh mẫn lắm. Từng sinh ra và lớn lên ở đây, được chứng kiến bao thăng trầm, đổi thay của quê hương nhưng ông không thể quên những thời khắc đáng nhớ mà ông đã từng trải qua.
Khi được tôi gợi chuyện, ký ức trong ông bỗng trở về từ tuổi ấu thơ, song điều khắc sâu trong tâm khảm ông vẫn là những trận đánh bom ác liệt của giặc Mỹ leo thang ra đánh phá miền Bắc. Khi ấy, phường Phú Xá là một trong những tâm điểm đánh phá của giặc Mỹ vì nơi đây là khu vực ga Lưu Xá, Tổng kho hoá trường Lưu Xá, gần Khu gang thép Thái Nguyên. Có những ngày (như ngày 24-12-1972) bị Mỹ ném bom rải thẩm bằng máy bay B52 làm toàn bộ các khu dân cư của Lưu Xá bị thiệt hại nặng, trong đó có 3 gia đình chết hết cả 4 người mỗi gia đình.
Thời điểm đó, ông Quý là Khối trưởng khối 33 của của Tiểu khu Phú Xá tham gia Trung đội dân quân du kích, thường đi vận động nhân dân trong khu vực đi sơ tán, tham gia đào hào giao thông, ủng hộ ngày công phục vụ các đơn vị bộ đội chiến đấu. Suốt ngày đêm “quần nhau với giặc, đến bây giờ mỗi lần nhớ lại ông vẫn không thể tưởng tượng nổi sức chịu đựng của con người lúc đó.
Còn lịch sử của phường đã ghi: “Từ ngày 29-4-1969 đến 25-12-1975, Phú Xá chịu 53 trận ném bom ác liệt của giặc Mỹ; phá huỷ 45ha ruộng nông nghiệp, giết chết 56 con trâu bò; 350 căn nhà dân, 2 trường học, 23 người chết, 15 người bị thương”. Kết thúc chiến tranh, Phú Xá trở nên tan hoang nhưng người dân Phú Xá kiên trung đã không chịu khuất phục trước hoàn cảnh, rũ bỏ đau thương đứng lên xây dựng lại phố phường.
Năm 1981, phường Phú Xá được chính thức thành lập (từ 2 đơn vị hành chính: Xóm Phú Mỹ thuộc xã Gia Sàng và xóm Lưu Xá thuộc xã Cam Giá trước đây). Trong điều kiện một phường vừa bị chiến tranh tàn phá; đất đai không mấy ưu đãi với những đồi núi trọc, đất nông nghiệp phải canh tác len lỏi qua những chân đồi; giao thông đi lại khó khăn. Tuy ở giáp ranh với Công ty Gang thép nhưng các hộ dân luôn sống trong cảnh điện đóm phập phù do điện phải đi dùng nhờ các cơ quan, xí nghiệp, trường học. Trường học các cấp tạm bợ; trạm xá không có. Nhưng Đảng bộ và nhân dân trong phường đã đoàn kết, nhất trí, vượt qua khó khăn với một quyết tâm cao: Xây dựng phường ngày càng vững mạnh.
Vì vậy, phường đã huy động sức mạnh toàn dân; tranh thủ các nguồn vốn đầu tư và hỗ trợ để đầu tư cho phát triển. Đặc biệt, khi chuyển đổi cơ chế mới phường đã khuyến khích các thành phần kinh tế mở mang phát triển sản xuất, kinh doanh không những đảm bảo cuộc sống cho gia đình và bản thân mà còn có điều kiện đóng góp cho xã hội. Chỉ trong hơn 26 năm xây dựng và phát triển, cơ sở vật chất của phường đã được xây dựng khang trang từ Trường học các cấp đến trạm y tế xã, trụ sở làm việc của UBND phường. Đặc biệt, 95% trên tổng số 29 tổ dân phố đã có đường bê tông; 100% số hộ đã được dùng điện lưới Quốc gia; 10 tổ dân phố kéo được đường điện thắp sáng, hiện các tổ dân phố khác đang xây dựng dự toán để triển khai kéo đường điện chung trong năm nay; 12/29 tổ dân phố tự đóng góp vốn xây dựng nhà văn hoá (với trị giá từ 70 đến trên 100 triệu đồng/nhà); riêng Nhà văn hoá tổ dân phố số 1 với tổng kinh phí trên 100 triệu đồng vừa được khánh thành là công trình điểm chào mừng kỷ niệm 45 năm Ngày thành lập Thành phố.
Đời sống của nhân dân trong phường ngày càng được cải thiện: Hiện phường không còn nhà tranh tre nứa lá; hộ nghèo giảm còn 1,8%. Sản xuất, kinh doanh, dịch vụ phát triển mạnh đã góp phần tăng thu ngân sách với số thu năm sau cao hơn năm trước (năm 2000 mới thu được 619 triệu đồng; năm 2007 dự kiến thu 1 tỷ 706 triệu đồng trong cân đối).
Anh Trương Văn Hoà, Chủ tịch UBND phường tâm sự: “Những năm qua, công tác huy động sức dân ở đây rất tốt. Mặc dù nhiều công trình hạ tầng như đường, điện, trường tiểu học, cụm loa truyền thanh.. Nhà nước chỉ hỗ trợ 50%; riêng đường điện vào các tổ dân phố đóng góp 100% kinh phí, nhưng đều được nhân dân hưởng ứng rất tích cực đã tạo điều kiện cho phường nhanh chóng hoàn thiện các công trình cơ sở hạ tầng phục vụ đời sống nhân dân”.
Ông Đỗ Văn Quý cũng khẳng định thêm: “Trước đây ở quanh khu vực ga Lưu Xá các cơ quan, đơn vị đếm được trên đầu ngón tay; hơn chục nóc nhà tranh tre nứa lá của các hộ dân sống quanh một quả đồi, nay đã có tới 15 cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp như: Nhà máy ván dăm; Công ty khoáng sản Bắc Kạn; Công ty Kim loại mầu; Ga Lưu Xá... Nhà cửa hai bên Quốc lộ 3 xây san sát với nhiều nhà cao tầng. Nhiều cửa hàng dịch vụ đã mọc lên đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân. Tôi thấy đời sống của người dân nay khá giá lên rất nhiều”.
Nếu ai đã từng chứng kiến những ngày đạn bom ác liệt đối với những người dân ở phường Phú Xá, trở về sẽ cảm thấy ấm áp trong lòng khi Phú Xá hôm nay đã và đang khoác lên mình một màu xanh mới: Màu xanh của ấm no, hạnh phúc và tràn đầy khí thế mới. Phú Xá đang viết tiếp trang sử mới của ngày hôm nay.
