Chọn đường khó để 'sống bền' với cây chè

Trong khi nhiều người trẻ rời quê để tìm cơ hội nơi đô thị thì ở xóm Minh Hợp (xã Vô Tranh) có một thanh niên lại chọn đi ngược chiều. Tốt nghiệp đại học, anh Nguyễn Thái Ninh lựa chọn quay về quê hương, nơi có những đồi chè lặng lẽ xanh. Lựa chọn của anh từng bị xem là ngược đời, nhưng chính từ đó, một con đường mới đã được mở ra.

Các thành viên Hợp tác xã sản xuất trà an toàn Thái Ninh đóng gói sản phẩm chè đặc sản.

Sống được bằng nghề phải thay đổi cách làm

Sinh năm 1993, sau khi tốt nghiệp Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông (Đại học Thái Nguyên), anh Nguyễn Thái Ninh trở về quê với một trăn trở giản dị: chè quê ngon nhưng làm theo cách cũ nên giá trị thấp, người trồng chè quanh năm vất vả vẫn khó khá lên. Muốn nông dân sống được bằng nghề, phải bắt đầu từ việc thay đổi cách làm.

Từ suy nghĩ ấy, năm 2017, anh thành lập Hợp tác xã (HTX) sản xuất trà an toàn Thái Ninh với định hướng sản xuất chè an toàn, tiến tới hữu cơ, ứng dụng khoa học - kỹ thuật và công nghệ số vào cả khâu sản xuất lẫn tiêu thụ.

HTX ra đời với một mục tiêu rõ ràng: làm sạch từ gốc. Không thuốc cỏ, hạn chế tối đa hóa chất, ưu tiên phân hữu cơ và chế phẩm sinh học, chăm sóc theo quy trình kiểm soát chặt chẽ. Con đường này ngay từ đầu đã đầy thử thách. Nhiều hộ dân e ngại “làm sạch thì năng suất thấp, rủi ro cao”, có người bỏ giữa chừng.

Để thuyết phục bà con, anh Ninh chấp nhận làm trước, chịu thiệt để tạo niềm tin. “Mình không làm thật thì không thể mong người khác làm theo” - anh chia sẻ. Từng vụ chè trôi qua, kết quả dần hiện rõ: búp chè nhỏ nhưng hương đậm, giá bán cao, đầu ra ổn định hơn.

Những hộ gắn bó lâu dài bắt đầu có thu nhập khá hơn trước. Từ vài hộ liên kết ban đầu, vùng nguyên liệu từng bước được mở rộng. Với nhiều gia đình, trồng chè không còn là nghề “ăn đong” theo vụ, mà trở thành nguồn sống ổn định.

Những năm sau đó, HTX đã xây dựng vùng nguyên liệu chè đạt tiêu chuẩn VietGAP với diện tích 10ha và chuyển một phần diện tích sang sản xuất theo hướng hữu cơ. Không dừng lại ở sản xuất nguyên liệu, anh Ninh xác định phải nâng giá trị sản phẩm ở cả khâu chế biến.

HTX đầu tư máy móc, chuẩn hóa quy trình sao, vò, sấy; đồng thời vẫn giữ những công đoạn thủ công cần thiết để bảo toàn hương vị. Các dòng sản phẩm được phân loại rõ ràng, từ trà phổ thông đến trà chất lượng cao như tôm nõn, trà thượng hạng, đặc biệt là trà tím - dòng sản phẩm mới có giá trị kinh tế cao.

Bán hàng trên nền tảng số

Hợp tác xã sản xuất trà an toàn Thái Ninh định hướng sản xuất chè an toàn, tiến tới hữu cơ.

Là người học về công nghệ thông tin, anh Ninh sớm chọn con đường bán hàng trên nền tảng số. Khi nhiều nông dân chưa quen với điện thoại thông minh, anh đã đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử, học cách chụp ảnh, viết nội dung, xây dựng thương hiệu trên mạng xã hội.

Những đơn hàng đầu tiên còn ít ỏi, nhưng mở ra một hướng tiếp cận thị trường hoàn toàn mới. Chính nhờ kênh tiêu thụ này, sản phẩm chè của HTX dần vượt ra khỏi phạm vi địa phương, có mặt tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước. Người trồng chè không còn phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái, tránh được cảnh “được mùa mất giá”.

Nhờ mở rộng thị trường, thu nhập của các thành viên HTX tăng rõ rệt. Nhiều hộ có doanh thu từ chè an toàn cao gấp 2-3 lần so với trước, một số hộ sản xuất theo hướng hữu cơ đạt mức thu nhập 120-150 triệu đồng mỗi năm.

Đánh giá về mô hình khởi nghiệp của anh Ninh, ông Hoàng Thế Tiến, Chủ tịch UBND xã Vô Tranh, cho biết: Anh Ninh là một trong những thanh niên tiêu biểu của địa phương trong phong trào phát triển kinh tế nông thôn. HTX sản xuất trà an toàn Thái Ninh không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn góp phần thay đổi cách làm nông nghiệp truyền thống, gắn sản xuất với thị trường và chuyển đổi số.

Với anh Ninh, thành công lớn nhất không nằm ở những con số, mà ở việc ngày càng nhiều hộ dân tin và cùng đi trên con đường làm chè an toàn.

Anh mong muốn trong thời gian tới sẽ mở rộng thêm vùng sản xuất chè hữu cơ, phát triển sản phẩm gắn với du lịch trải nghiệm để cây chè tạo thêm sinh kế bền vững cho người dân.