Giải mã hành vi của muỗi để ngăn dịch bệnh tại Miami (Mỹ)

Các nhà khoa học tại Nam Florida, Mỹ đang đẩy mạnh nghiên cứu để hiểu vì sao bệnh sốt xuất huyết và các bệnh do muỗi truyền lặp lại tại những khu vực cụ thể ở thành phố Miami. Đại học Quốc tế Florida (FIU) mở rộng hợp tác nghiên cứu với Cơ quan Kiểm soát muỗi quận Miami-Dade nhằm xác định các khu dân cư có nguy cơ cao.

Muỗi là tác nhân chính truyền các virus như sốt xuất huyết, zika và chikungunya.

Đây là bối cảnh chưa từng có trong y tế công cộng Mỹ: sốt xuất huyết, vốn gắn với các nước nhiệt đới, lần đầu tiên được truyền tại chỗ ở một số khu vực trong lãnh thổ Mỹ. Các nhà nghiên cứu cho rằng nhiệt độ tăng, lượng mưa lớn hơn và mùa hè kéo dài tạo điều kiện cho mùa muỗi “gần như không bao giờ kết thúc”, giúp các loài mang bệnh tồn tại quanh năm.

Tại Viện Khoa học Sinh học Phân tử của FIU, các nhà khoa học nghiên cứu hai loài muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus, vốn là nguyên nhân chính truyền các virus như sốt xuất huyết, Zika và chikungunya.

Tiến sĩ Matthew DeGennaro, Giám đốc Viện Khoa học Sinh học Phân tử, Đại học Quốc tế Florida, cho biết: “Tôi bắt đầu nghiên cứu muỗi vì muốn áp dụng di truyền vào một hệ thống chưa ai nghiên cứu trước đây để hiểu hành vi của chúng. Tôi nghĩ muỗi là một đối tượng tuyệt vời để nghiên cứu hành vi, bởi vì hành vi của chúng có thể gây chết người.”

Ông giải thích thêm: “Ở hạt Miami-Dade, chúng tôi tập trung vào hai loài chính là Aedes aegypti và Aedes albopictus. Aedes aegypti là loài muỗi truyền bệnh nhiều nhất ở đây, là nguyên nhân chính lây truyền virus Zika. Aedes albopictus cũng có thể truyền virus, nhưng có lẽ không hiệu quả bằng Aedes aegypti.”

Các nhà khoa học tiêm vi khuẩn vào ấu trùng muỗi để tạo biến đổi gen, phân tích mẫu muỗi trưởng thành và triển khai bẫy ngoài thực địa khắp Miami-Dade nhằm tìm hiểu lý do một số cộng đồng liên tục đối mặt với dịch bệnh. FIU tập trung vào những khu vực xuất hiện sốt xuất huyết “năm này qua năm khác” để xác định yếu tố sinh thái hoặc hành vi khiến nơi đây dễ tổn thương.

Một số hoạt động trên thực địa nhằm ngăn chặn sự phát triển của muỗi tại quận Miami-Dade, thành phố Miami.

Trên thực địa, lực lượng Kiểm soát Muỗi Miami-Dade áp dụng các biện pháp truyền thống tại cộng đồng. Họ kiểm tra, phun thuốc, làm sạch cống rãnh và thu thập ấu trùng để phân tích.

Tiến sĩ John-Paul Mutebi, người đứng đầu Cơ quan Kiểm soát Muỗi quận Miami-Dade, cho biết: Chúng tôi thực hiện theo cách truyền thống, vì loài muỗi vàng Aedes aegypti mà chúng tôi đang chiến đấu sống rất gần con người. Công việc cơ bản là xuống thực địa, kiểm tra nhiều nơi, vì đó là cách loại bỏ muỗi dựa trên tập tính sinh sản của chúng và ngăn chúng tiếp xúc thường xuyên với con người.

Ông nhấn mạnh: Vì lý do nào đó, các bệnh này thường tập trung ở những khu vực cụ thể. Chúng tôi nghiên cứu kỹ sinh thái và thành phần loài ở những nơi này để hiểu đặc thù khiến bệnh xuất hiện liên tục. Khi hiểu được, chúng tôi sẽ có thể chống lại chúng, nói cách khác là ‘đánh bại’ chúng.

Tiến sĩ DeGennaro kết luận: Chúng ta không cần tạo ra một thế giới không có muỗi. Chỉ cần tập trung vào những loài muỗi hút máu người. Trong số khoảng 3.500 loài muỗi, chỉ một vài loài thực sự thích con người. Chúng ta chỉ cần xử lý những loài đó.

Các nỗ lực thực tế này kết hợp với nghiên cứu khoa học được kỳ vọng sẽ giúp giảm lây truyền bệnh và bảo vệ cộng đồng trước các dịch bệnh do muỗi gây ra.