Hầu hết các địa phương đều than phiền về việc bị sụt giảm nguồn thu do tác động từ suy giảm kinh tế và khủng hoảng tài chính toàn cầu tại Hội nghị trực tuyến ngày 10/4 giữa Bộ Tài chính với 63 tỉnh thành.
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Nhữ Thị Hồng Liên, quý 1/2009, Quảng Ninh có mức tăng trưởng thấp nhất trong nhiều năm qua. Thu ngân sách bước đầu đạt kế hoạch, nhưng tính cả năm, tỉnh có thể giảm thu nội địa tới 500 tỷ đồng.
Đại diện tỉnh Hải Dương cho hay, thu ngân sách trong quý đạt thấp hơn so với cùng kỳ năm 2008. Dự kiến, cả năm 2009, tỉnh này bị hụt thu 810 tỷ đồng. Qua cân đối lại, địa phương vẫn còn thiếu khoảng 500 tỷ. Đây là con số quá sức cân đối của tỉnh và đề nghị được hỗ trợ khoản này nếu cần thiết.
Sở dĩ có tình trạng này, theo đại diện Hải Dương, địa bàn tỉnh có nhiều doanh nghiệp (DN) FDI hoặc kinh doanh lớn bị tác động từ suy giảm kinh tế. Chẳng hạn, 3 DN là Ford, Nhiệt điện Phả Lại, Xi măng Hoàng Thạch đóng góp tới hơn 50% nguồn thu nội địa, nhưng hiện doanh số bán hàng của Ford giảm mạnh, Nhiệt điện Phả Lại sắp vào kỳ nghỉ bảo dưỡng... Vì vậy, việc thu ngân sách chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.
Việc giảm thu mà chủ yếu là từ các khoản thu nội địa khiến các địa phương rất lo lắng, vì đây chính là phần điều tiết chủ yếu để lại các địa phương đầu tư cho kinh tế xã hội. Vì thế, không có gì lạ khi nhiều tỉnh thành muốn được nhận hỗ trợ.
Phú Yên là một trong số ít địa phương cho biết các chỉ tiêu phát triển kinh tế trong quý 1 đều đạt và vượt kỳ vọng đề ra. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Bá Lộc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên, cả năm tỉnh vẫn có thể bị hụt thu ngân sách khoảng 117 tỷ đồng.
Ngay cả thủ đô Hà Nội, mức giảm thu của cả năm ước lên tới 9.200 tỷ đồng, trong đó xuất nhập khẩu giảm 2.173 tỷ và thu nội địa giảm hơn 7.000 tỷ. Không xin hỗ trợ nhưng Hà Nội đang phải tìm các phương án bù đắp như huy động trái phiếu. Thành phố Cần Thơ cũng kêu bị giảm thu 296 tỷ đồng, còn Hải Phòng giảm thu tới 896 tỷ đồng.
Một điển hình của giảm thu ngân sách do suy giảm kinh tế là Vĩnh Phúc. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Ngọc Ái cho biết, cả năm Vĩnh Phúc có thể bị hụt trên 2.500 tỷ đồng. Trong quý 1, Vĩnh Phúc đã giảm thu tới 50% so với năm trước, ngoài nguyên nhân cắt huyện Mê Linh về Hà Nội, thì chủ yếu là do giảm thu từ những DN FDI kinh doanh gặp khó khăn.
Sự sụt giảm nguồn thu ngân sách cũng được Bộ Tài chính ghi nhận trên bình diện cả nước. Số liệu thống kê cho biết, quý 1/2009, thu ngân sách nhà nước ước đạt 86.270 tỷ đồng, giảm 20% (trên 15.000 tỷ) so với cùng kỳ 2008.
Theo phân tích của Bộ Tài chính, có nhiều nguyên nhân khiến thu ngân sách bị suy giảm: Hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước gặp nhiều khó khăn; thị trường bất động sản và chứng khoán đi xuống; việc thực hiện các chính sách hỗ trợ về thuế (giãn, giảm, miễn thuế) đã làm giảm tiến độ thu nội địa.
Thêm vào đó, giá dầu thanh toán bình quân của 3 tháng đầu năm chỉ đạt 42,7 USD/thùng, giảm 27,3 USD/thùng so với dự toán. Vậy nên, dù sản lượng dầu thanh toán ước đạt 3,5 triệu tấn, nhưng thu ngân sách từ dầu thô chỉ ước đạt 16,1% kế hoạch.
Ngoài ra, một nhân tố khác nữa là tổng kim ngạch xuất nhập khẩu quý 1 ước giảm 27% so với cùng kỳ năm 2008. Trong đó, kim ngạch nhập khẩu các mặt hàng có thuế suất cao như ôtô, xe máy nguyên chiếc và linh kiện... giảm mạnh đã ảnh hưởng đáng kể đến thu ngân sách Nhà nước.
