''Rước đuốc Olympic do người Đức nghĩ ra''

Nhà sử học Đức Raimund Wuensche, Giám đốc Viện bảo tàng Glytothek ở Munich, hôm qua trò truyện với báo Nam Đức về vấn đề này:

- Thưa giáo sư Wuensche, ông nhận xét gì về buổi lễ ở Olympia hôm 24/3 vừa rồi?

- Nó không dính dáng gì đến thực tế lịch sử thời xưa cả. Cuộc rước đuốc này mới sinh ra hồi năm 1936 nhân Olympic mùa hè ở Berlin. Từ đó trở đi nó trở thành một nghi lễ được tiến hành mỗi dịp Olympic, tạo nên hình ảnh mang tính biểu tượng mạnh.

Nói chính xác là nghi lễ này không liên quan gì đến tư tưởng sơ khởi của Olympic. Nhưng điều khiến tôi quan tâm nhất và cũng đang được tranh luận sôi nổi là Olympic ở Hy Lạp cổ xưa luôn đi cùng với tư tưởng hoà bình.

Năm 480 trước Công lịch, tướng Mardonius người Ba Tư đến Hy Lạp và sửng sốt chứng kiến các chiến binh đến Olympia thi đấu một cách thân thiện. Trong thời gian thi đấu, tất cả các chiến sự ở Hy Lạp ngày đó đều tạm ngưng. Các VĐV có thể sang lãnh địa của đối phương để tham dự, và sự hiện diện trên võ đài thể thao - ít nhất là trong thời gian thi đấu - quan trọng hơn các xung đột bằng vũ khí. Không có hoà bình thì không thể có thể thao, đó quả là một tư tưởng lớn từ thời cổ đại.

- Ông suy nghĩ gì về việc có một số người đòi tẩy chay Olympic Bắc Kinh do các vụ bạo loạn ở Tây Tạng...

- Người Hy Lạp là một dân tộc yêu thể thao. Ngày đó không một quốc gia nào nghĩ tới việc tẩy chay ngày hội thể thao này, vì nó đi ngược tinh thần thượng võ của Olympic

Dĩ nhiên, ta cũng không nên phiến diện cho rằng Olympic là một thế giới chỉ có sự trong lành và cao thượng. Người Hy Lạp xưa tôn vinh các VĐV một cách xứng đáng, song cũng biết cách qua đó để "tiếp thị". Người chiến thắng được nhận giải thưởng "hoành tráng", các đô thị và chính trị gia dùng thành tích ấy để quảng bá hình ảnh riêng, thi sĩ bán sách thư của mình ở Olympia, tổ chức đọc sách bình văn v.v... Đích thân Hoàng đế La Mã Nero cũng vào thi đấu. Tóm lại đó là một sự kiện long trời lở đất.

- Những màn múa của các "nữ tu sĩ" trong nghi lễ châm đuốc ở Olympia làm người xem có phần bối rối. Văn hoá Hy Lạp cổ đâu có cho phép phụ nữ tham gia thể thao...

- Chính xác. Về sau này mới có các nữ VĐV thi đấu, chứ thoạt tiên thể thao là sân chơi riêng của đàn ông. Ngay cả khán giả nữ cũng không có. Ai muốn xem thể thao phải cải trang thành đàn ông mới được vào sân. Lý do đơn giản: Các VĐV chạy thi đều khoả thân, như hình ảnh chúng ta vẫn thấy trên các bình cổ.

Chuyện các "nữ tu sĩ" châm đuốc Olympic là một màn trình diễn đẹp mắt và tạo ra không khí cổ xưa, nhưng xét về lịch sử là không có cơ sở. Tuy nhiên con người vốn ưa thích mọi kiểu nghi lễ. Ngày nay thể thao là sự kiện được cả thế giới theo dõi nên càng chú trọng đến nghi lễ, vả lại hình ảnh rước đuốc cũng rất hấp dẫn đấy chứ.

Vài nét về cuộc rước đuốc Olympic

Năm 1936, nhân Olympic ở Berlin, Carl Diem (1882-1962), một quan chức và nhà khoa học thể thao Đức (đồng sáng lập Trường Đại học Thể Thao Thế giới ở Berlin), đã có sáng kiến dùng thấu kính lấy lửa từ Olympia, chiếc nôi của Olympic cổ đại, và tiến hành rước đuốc Olympic đầu tiên trong lịch sử, có 3.331 người tham gia, vượt chặng đường 3.187km trong 12 ngày đêm.

Kể từ đó, rước đuốc Olympic trở hành hoạt động truyền thống của mỗi kỳ Thế vận hội. Nó ngày càng được mở rộng với nhiều hình thức phong phú. Thay vì rước bằng chạy bộ, về sau ngọn lửa Olympic còn được đưa qua các châu lục bằng máy bay, tàu thuỷ... Ngọn đuốc cũng càng ngày càng được cải tiến để bảo đảm không bị tắt trong mọi tình huống.

Cuộc rước đuốc Olympic Bắc Kinh 2008 sẽ là cuộc rước đuốc lớn nhất trong lịch sử, với chặng đường dài tổng cộng 137.000km, qua 22 thành phố trên tất cả 5 châu lục và 31 thành phố của Trung Quốc. Tại kỳ Olympic này, lần đầu tiên ngọn đuốc Olympic đi qua lãnh thổ Việt Nam (Cụ thể là TP.HCM, dự kiến ngày 30/4).