Hương chè thắm đượm tình quê

Thái Nguyên được coi là “vựa” chè của cả nước. Đến nay, toàn tỉnh đã có gần 24.000ha chè, sản lượng chè búp tươi 6 tháng đầu năm đạt gần 150.000 tấn. Không chỉ phát triển cả về diện tích và chất lượng, Thái Nguyên đang hướng đến phát triển chè thành cây “tỷ đô”, trở thành cây làm giàu của nhiều người dân trong tỉnh.

Đồi chè Tân Cương đẹp đến nao lòng, thu hút nhiều du khách thập phương đến tham quan.

Lâu nay, cây chè đã trở thành biểu tượng mang tâm hồn xứ Thái. Nơi đây có những đồi chè xanh mướt mát nối dài đến tận chân trời, hương thơm man mác, đã đi vào thi ca và ký ức của không chỉ với những người con vùng trung du Việt Bắc mà còn có những con người yêu thiên nhiên, yêu sự thuần khiết được kết tinh từ những điều bình dị…

Thái Nguyên “đất lành, chim đậu” nên nhiều người đã yêu thương, lựa chọn nơi này làm quê hương thứ hai của mình và nguyện gắn bó đến hết cuộc đời. Tôi cũng là một trong những người con yêu Thái Nguyên - quê hương thứ hai của mình như thế. Trong những khoảnh khắc bên dòng đời, tôi nhận ra rằng Thái Nguyên không chỉ chứa đựng những an nhiên mà còn thắp sáng niềm tin yêu cuộc sống từ những bình dị, lâu bền. Có lẽ là do tôi đã chót “phải lòng” hương trà dịu nhẹ, thứ hương vị mộc mạc được kết tinh từ tình đất, tình người qua bao đời nay. Cả sự bình yên của đất chè cũng làm tôi say đắm khi xoa dịu những bước chân đã trải qua không ít nổi trôi của cuộc sống.

Hàng trăm năm nay, chè Thái Nguyên không chỉ nổi tiếng bởi chất lượng, mà còn bởi cảnh sắc gắn liền với nó. Mỗi mùa, mỗi khoảnh khắc, đều mang lại một dáng vẻ riêng, như thể thiên nhiên đã vô cùng ưu ái ban tặng cho vùng đất nơi đây. Những đồi chè vào mùa xuân xanh trông như dải lụa trải trên triền đồi. Khi từng làn mưa bụi lất phất bay mang theo hơi ấm và làn nước mỏng nhẹ tưới tắm cho những nương chè đâm chồi, nảy lộc, làm bừng lên sức sống vô cùng mãnh liệt. Những ai yêu thích cảnh đẹp của những nương chè ở vùng “Đệ nhất danh trà” chắc không thể bỏ lỡ dịp ngắm đồi chè lúc xuân sang.

Sang hè, đồi chè đất Thái lại mang một vẻ đẹp đầy tươi sáng. Những đồi chè được “no nước” dù tắm mình trong ánh nắng chói chang vẫn xanh tươi đến lạ. Bước qua mùa hè, mùa thu đến mang theo hương chè quyện trong gió heo may thơm dịu. Khi mùa đông về, nương chè phủ một lớp sương mờ bảng lảng huyền ảo đến lạ thường.

Thái Nguyên hiện đang độ cuối thu. Trong tiết trời se lạnh, khi sương còn giăng mờ trên những triền đồi, ta dễ bắt gặp hình ảnh những người nông dân vai đeo gùi, đôi tay thoăn thoắt hái từng búp chè non mơn mởn. Qua bao công đoạn khéo léo của người làm chè, những búp trà xanh, óng mượt trở thành thức uống, sóng sánh hương cốm non, chát dịu đầu lưỡi mà ngọt hậu nơi cuống họng.

Chè Thái Nguyên không chỉ là cây làm giàu mà đã nâng tầm thành nét văn hóa trà độc đáo và hấp dẫn.

Người Thái Nguyên dành hết tâm huyết cho cây chè, từ việc trồng, chăm sóc, chế biến để tạo ra những sản phẩm tốt nhất làm say lòng người. Với họ, cây chè không chỉ là tình yêu, là lẽ sống mà còn là “người bạn” đồng hành trên bước đường mưu sinh.

Bởi thế, người Thái Nguyên mỗi khi uống trà, không đơn thuần là thưởng thức hương thơm, vị đượm mà còn mang theo cả triết lý sống ở trong đó. Mỗi buổi sáng, trước khi ra đồng, lên nương làm việc, họ thường ngồi quây quần bên ấm trà nóng. Trà không chỉ để giải khát, mà còn để mở đầu câu chuyện, để kết nối tình nghĩa xóm làng, để cùng nhau chia sẻ những buồn vui trong cuộc sống, bảo nhau làm ăn vươn lên thoát nghèo bền vững.

Từ lâu danh bất hư truyền “Nhất thủy, nhì trà, tam bôi, tứ ấm”, sự tinh tế của cách pha trà được người Thái Nguyên gìn giữ như một nét văn hoá. Trong đó, một chén trà ngon phải hội đủ 4 yếu tố mà thành gồm nước trong, trà sạch, ấm tốt và cái tâm an lành của người pha.

Trong những đêm trăng Việt Bắc, khi làn điệu Then vang vọng, khi bếp lửa còn nồng đượm trên gác bếp những bản làng vùng trung du khói quyện trong làn gió, chén trà nóng trở thành bạn tri âm, gợi nhắc con người bao điều bình dị.

Trà cũng len lỏi trong những lời ru của mẹ, vào câu ca mộc mạc, thân quen: “À ơi… mẹ kể con nghe/Quê ta bát ngát nương chè/Hương thơm ngào ngạt bay trong gió/Đậm vị thương yêu suốt bốn mùa”. Những lời ca ấy vừa gần gũi, lại như minh chứng cho hương vị đặc biệt mà thiên nhiên ban tặng cho thổ nhưỡng, khí hậu và con người nơi đây tạo nên qua bao tháng ngày không ngừng hăng say lao động.

Dưới bàn tay khéo léo của người nông dân, những búp chè được thu hái đúng kỹ thuật để cho ra những mẻ trà thơm, ngon.

Để tạo nên danh tiếng lâu đời thì sự độc đáo của trà Thái Nguyên nằm ở “hậu vị” khi thưởng thưc. Nhấp một ngụm trà, từ vị đắng nhẹ đầu lưỡi dần ngọt thanh thấm sâu nơi cuống họng, khiến người ta uống xong vẫn thấy dư âm. Khác với trà mạn vùng khác, trà Thái Nguyên không quá đắng, không quá gắt, nhẹ nhàng, tinh tế. Chính vì thế, người con Thái Nguyên khi đi xa, vẫn nhớ về chén trà ở miền quê trung du Việt Bắc như nhớ một phần ký ức chẳng thể phai nhoà.

Trà Thái Nguyên từ lâu đã trở nên quen thuộc với nhiều người dân trên cả nước và trở thành thức uống không thể thiếu trong từng nếp sống, trong những ngày lễ, Tết. Khách đến nhà, chủ mời chén trà đầu tiên, khi đó trà không chỉ là thức uống mộc mạc mà là lời chào hỏi, là sự sẻ chia. Có khi chỉ là chén trà mộc mạc, nhưng đằng sau ấy là cả tấm lòng hiếu khách, ấm áp tình nghĩa.

Thái Nguyên không chỉ có những nương chè xanh ngút ngàn chạy dài mãi đến chân trời, mà còn có những đồng bào ít người sinh sống phân bổ khắp trung du, những con người hiền lành, chất phác, yêu lao động, sáng tạo, cần cù. Chính họ đã làm nên hương sắc trà quê hương, chắt lọc tinh túy của đất trời để gửi gắm trong từng búp chè non xanh mơn mởn. Đôi má rám nắng trong tiết trời khô hanh, lưng trần đội gió sương những ngày đông hay đôi tay gầy thô ráp của những người thợ sao chè cho ta thấy cả một đời lam lũ, thủy chung với truyền thống quê hương mà quá đỗi tự hào. Trong tiềm thức của mình, họ hiểu được rằng mỗi búp chè qua bao công đoạn không chỉ là sản vật, mà còn là hồn cốt của quê hương.

Không chỉ mang xứ mệnh như một phần hồn cốt quê hương, chè Thái Nguyên còn mang một sứ mệnh lớn lao hơn đó là vươn khỏi không gian những đồi nương bát ngát, bước vào đời sống hiện đại, hiện diện khắp mọi nơi và trở thành niềm tự hào trong giao lưu văn hóa thế gới.

Nhắc đến đặc sản quê hương, không thể không nhắc tới những địa phương tạo nên thương hiệu nổi tiếng như Tân Cương, La Bằng, Trại Cài… Từ bao đời nay, người sành trà ở khắp mọi nơi đều tìm về thưởng thức, làm quà biếu hay bình dị là lưu giữ chút hồn quê.

Nghề làm chè trở thành sinh kế chính của hàng vạn hộ dân xứ Thái. Từ mỗi búp chè, người nông dân có thể nuôi con cái ăn học, dựng xây nhà cửa và góp phần đưa quê hương trở nên ngày càng phát triển. Những làng nghề chè truyền thống dần hình thành và phát triển bền vững tạo môi trường lao động cho những người con nơi đây hay các địa phương khác, rất nhiều lễ hội chè được tổ chức thường niên, thu hút du khách thập phương… cũng từ đó mà chè Thái Nguyên không chỉ là sản vật, mà còn là nét văn hóa độc đáo, là cầu nối giữa con người và thiên nhiên, giữa quá khứ và hiện tại.

Chè Thái Nguyên còn đi vào văn chương, nghệ thuật. Biết bao nhà thơ, nhạc sĩ đã viết về hương trà. Trà trở thành biểu tượng của sự tinh khiết, của tình người, của nỗi nhớ quê. Trong tranh họa, hình ảnh những đồi chè bát ngát xanh, những cô gái hái chè tươi trẻ, rộn rã tiếng cười, đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận.

Trong bối cảnh hội nhập, chè Thái Nguyên còn vươn ra thế giới. Những lô chè xanh được xuất khẩu sang Nga, Nhật Bản, châu Âu… như những sứ giả văn hóa. Bạn bè quốc tế khi nhấp ngụm trà xanh Thái Nguyên, không chỉ thưởng thức một sản phẩm, mà còn cảm nhận một phần hồn Việt - hồn của sự mộc mạc, chan chứa, nhưng cũng đầy tinh tế.

Nhiều du khách trong, ngoài tỉnh rất mê chè Thái Nguyên.

Ngày nay, bên cạnh cách pha trà truyền thống, nhiều sản phẩm mới từ chè cũng ra đời: trà túi lọc, trà ướp hoa, trà thảo mộc, hay thậm chí là mỹ phẩm chiết xuất từ chè xanh. Tương lai của chè Thái Nguyên hẳn còn rộng mở. Những người trồng chè hôm nay không chỉ giữ nghề truyền thống, mà còn học hỏi kỹ thuật mới, hướng đến sản xuất sạch, hữu cơ, bền vững. Họ mong muốn xây dựng thương hiệu quốc gia, để chè Thái không chỉ nổi tiếng trong nước, mà còn sánh vai cùng những danh trà thế giới như Long Tỉnh (Trung Quốc), Uji (Nhật Bản), Darjeeling (Ấn Độ).

Chè Thái Nguyên qua bao đời vẫn đậm đà tựa bản nhạc mang âm hưởng nhẹ nhàng của vùng Trung du nước Việt Nam, đôi khi lại tựa bài thơ thấm đẫm hồn người, là lời nhắn gửi của đất trời đến những ai yêu thiên nhiên, yêu sự mộc mạc, trong lành của quê hương. Từ những nương đồi xanh mơn mởn qua bốn mùa nắng mưa, hương trà đã trở mình vươn tầm thế giới và mang theo thông điệp về tình đất, tình người, đó cũng đồng thời là niềm tự hào dân tộc.

Uống chén trà Thái Nguyên, ta như thấy mình được đắm chìm trong thiên nhiên khoáng đạt của Việt Bắc yên bình, đâu đó cũng cảm nhận tiếng thì thầm của gió chiều quê hương cùng vọng lại tiếng cười ròn tan của những cô thôn nữ thoăn thoắt hái chè và tiếng nổ tách tách quá trình sao và cả âm vang từ nơi đất mẹ. Hương vị trà ấy luôn còn mãi là hồn cốt quê hương.