Với các nước trên thế giới, tăng thuế là một trong những biện pháp hữu hiệu nhất để giảm số lượng thuốc lá và số lượng người hút thuốc lá. Ở Việt Nam, với quyết định 1315/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng thuế và giá của các sản phẩm thuốc lá, áp dụng mức thuế cao đối với các sản phẩm thuốc lá nhập khẩu từ nay đến năm 2010, hy vọng số người hút thuốc sẽ giảm.
Biện pháp để giảm thuốc lá
Thuế thuốc lá ở mức cao làm tăng giá thuốc lá khiến người số tiền hàng tháng phải bỏ ra cho việc hút thuốc gia tăng. Điều đó buộc người hút thuốc phải tính toán lại để cân đối ngân sách cá nhân và gia đình. Người chưa nghiện sẽ muốn bỏ thuốc, người chưa hút sẽ không bắt đầu hút và người nghiện thuốc sẽ giảm số lượng điếu hút.
Giá thuốc lá tăng cũng là yếu tố ngăn cản thanh thiếu niên không bắt đầu hút thuốc, động viên người đã hút thuốc (nhất là người nghèo) giảm mức tiêu thụ thuốc lá của mình. Vì vậy, về lâu dài sẽ giảm gánh nặng bệnh tật và kinh tế do hút thuốc gây ra.
Nghiên cứu cho thấy, nếu giá thuốc lá tăng 10%, nhu cầu sử dụng thuốc lá sẽ giảm 4% ở những nước có thu nhập cao và 8% ở những nước có thu nhập trung bình và thấp như Việt Nam.
Tăng nguồn thu ngân sách
Khi tăng thuế thuốc lá thì giá các sản phẩm thuốc lá sẽ tăng, làm nhu cầu sử dụng thuốc lá giảm. Tuy nhiên, do thuốc lá là loại hàng hóa có tính chất gây nghiện nên tốc độ giảm sẽ chậm hơn tốc độ tăng giá. Vì vậy, tuy lượng thuốc lá tiêu dùng giảm đi nhưng doanh thu thuế vẫn tăng.
Nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới cho thấy, khi tăng thuế thuốc lá thêm khoảng 10%, doanh thu thuế thuốc lá sẽ tăng khoảng 7%. Tại Việt Nam, theo số liệu của Bộ Tài chính, nguồn thu từ thuế thuốc lá năm 2007 (mức thuế 55%) là hơn 6.000 tỷ đồng. Đến năm 2008, khi thuế thuốc lá tăng lên 65%, doanh thu thuế đã là 7.500 tỷ đồng.
Theo ước tính khi tăng thuế thuốc lá trên 20%, các yếu tố khác không đổi, giá bán lẻ sẽ tăng khoảng 10%. Điều này giúp doanh thu thuế thuốc lá của Chính phủ tăng thêm từ 1.500 đến 2.000 tỷ đồng mỗi năm. Đồng thời nó sẽ giúp tránh được trên 100.000 ca tử vong sớm do thuốc lá tính đến năm 2050.
Đến 2010, tăng thuế và cấm hút thuốc lá tại nơi công cộng
Hiện tại Việt Nam, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá từ năm 2008 là 65% giá xuất xưởng và 10% thuế giá trị gia tăng, tương đương 45% giá bán lẻ. Giá trung bình của một bao thuốc lá 20 điếu khoảng 3.500 đồng (tương đương 0,22 đô la Mỹ) – gần như thấp nhất thế giới. Giá thuốc lá điếu tăng ít trong khi GDP và thu nhập của người dân tăng nhanh là một trong những nguyên nhân chính khiến số người hút thuốc gia tăng.
Theo Tổ chức Y tế thế giới, để kiềm chế một cách có hiệu quả việc sử dụng thuốc lá, thuế thuốc lá cần phải chiếm từ 66% - 80% giá bán lẻ.
Để phù hợp với tình hình thế giới, mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định 1315/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch thực hiện Công ước khung về kiểm soát thuốc lá. Kế hoạch đưa ra các biện pháp giảm nhu cầu sử dụng các sản phẩm thuốc lá song song với việc giảm cung cấp các sản phẩm thuốc lá tiêu thụ trong nước.
Theo đó, từ nay đến năm 2010, tăng thuế và giá của các sản phẩm thuốc lá, áp dụng mức thuế cao đối với các sản phẩm thuốc lá nhập khẩu.
Theo Quyết định, từ ngày 01/01/2010 nghiêm cấm hút thuốc lá ở các lớp học, nhà trẻ, các cơ sở y tế, thư viện, rạp chiếu phim, nhà hát, nhà văn hóa, các khu vực sản xuất và nơi làm việc trong nhà, nơi có nguy cơ cháy nổ cao và trên các phương tiện giao thông công cộng. Từng bước hoàn thiện các quy định cấm hút thuốc lá nơi công cộng, tiến tới cấm hút thuốc lá tại tất cả những nơi công cộng trong nhà vào năm 2010. Đồng thời, thực thi nghiêm chế tài xử phạt vi phạm đối với hành vi hút thuốc lá nơi công cộng. Tiếp tục xây dựng và thực hiện hiệu quả các chương trình cai nghiện thuốc lá; đa dạng hóa các hình thức tư vấn cai nghiện thuốc lá.
Sau năm 2010 việc bán lẻ thuốc lá chỉ được thực hiện tại các địa điểm theo quy hoạch, cấm bán thuốc lá bằng máy tự động, qua mạng internet, qua điện thoại; cấm bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi.
Quyết định cũng nêu rõ, sẽ tiếp tục thực hiện biện pháp quản lý chặt chẽ việc nhập khẩu thuốc lá, tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi nhập lậu thuốc lá, buôn bán thuốc lá giả, thuốc lá nhái nhãn mác và kinh doanh trái phép các sản phẩm thuốc lá. Bên cạnh đó, xây dựng các đề án hỗ trợ cho các hoạt động thay thế khả thi về kinh tế cho người trồng thuốc lá, công nhân sản xuất thuốc lá.
.jpg?width=300&height=-&type=resize)
